Αναζήτηση σε αυτό το ιστολόγιο

Τρίτη 19 Ιουλίου 2011

Σέλι – Κυριακή 17 Ιουλίου 2011

ΣέλιΣέλιΣέλιΣέλιΣέλιΣέλιΗ Νάουσα απο το δρόμο για το ΣέλιΣέλιΣέλιΣέλιΣέλιΣέλιΣέλιΣέλιΣέλι

 

Το Χωριό Σέλι               http://www.veria-online.gr/tourismos/seli.htm

Το Σέλι είναι χτισμένο στο όρος Βέρμιο, σε υψόμετρο 1400 - 1540 μέτρων και βρίσκεται δυτικά της Βέροιας σε απόσταση 25 χιλιομέτρων και νοτιοδυτικά της Νάουσας σε απόσταση 15 χιλιομέτρων.

Ιδρύθηκε μεταξύ των ετών 1826 - 1835 από Βλάχους κτηνοτρόφους που ήρθαν από την Πίνδο και συγκεκριμένα από τις περιοχές Αβδέλας (κυρίως) και Σαμαρίνας. (ΘΜ : Ο Στουγιαννάκης στο βιβλίο του για την ιστορία της Νάουσας έχει αναφορές για την ύπαρξη του χωριού τουλάχιστον από το 1798. στο site  http://veroia-seli.blogspot.com/2009/03/blog-post_26.html υπάρχει η ίδια παρατήρηση και προσθέτει περισσότερες πληροφορίες για την ιστορία του Σελίου !!! το επισυνάπτω στο τέλος αυτού του κειμένου με διαφορετικό χρωματισμό γραμματοσειράς.)
Η πρώτη εγκατάσταση των κατοίκων έγινε στο νότιο άκρο του χωριού στην περιοχή Κρύες Βρύσες. Οι Βρύσες ήταν η κυριότερη πηγή νερού για το χωριό και αποτελούσαν τόπο συνάθροισης, κυρίως γυναικών, που γέμιζαν σκεύη με νερό για το σπίτι ή έπλεναν εκεί φλοκάτες και κουβέρτες. Συχνά πήγαιναν να γεμίσουν νερό τα παλικάρια του χωριού και εκεί γνώριζαν τις νεαρές κοπέλες για να προχωρήσουν στο προξενιό και στο γάμο.
Όταν πρωτοϊδρύθηκε το Σέλι ως οικισμός αποτελούνταν από δύο γειτονιές (μαχαλάδες). Τη Μαρούσια (Μαρουσιάνοι) και την απέναντι γειτονιά Νάπαρτι (Ναπαρτιάνοι). Ενδεικτικό της κόντρας των δύο περιοχών είναι ο γνωστός πετροπόλεμος μεταξύ των κατοίκων τους, από τις κορυφές των γειτονιών τους.
Σήμερα το Σέλι είναι πόλος έλξης επισκεπτών, όλη την διάρκεια του χρόνου. Για τους απόγονους των πρώτων κατοίκων του χωριού και των μετέπειτα οικογενειών που εγκαταστάθηκαν στο χωριό, το Σέλι είναι σήμερα τόπος καλοκαιρινών διακοπών γνωρίζοντας εντυπωσιακή ανοικοδόμηση με τον αριθμό σπιτιών να ξεπερνούν τα 800.
Νότια της περιοχής "Ντουκάτα" υπάρχει και η λεγόμενη τρύπα του Μιχάλη. Ο θρύλος θέλει ένα βοσκό που τον έλεγαν Μιχάλη να έπεσε μέσα στην τρύπα μαζί με τα πρόβατά του. Ο θρύλος αυτός έγινε αιτία για πολλές προσπάθειες επίδοξων ερευνητών να εξετάσουν το περιεχόμενό της, αλλά όλες απέτυχαν. Μόνο το 1997 μία ομάδα Γάλλων σπηλαιολόγων κατάφερε να κατέβει σε βάθος 195 μέτρων, ερευνώντας τμήμα του πυθμένα της τρύπας, αλλά δεν βρήκαν ούτε ίχνος από τον βοσκό ή τα πρόβατά του. (Λέγεται ότι η τρύπα αυτή συνδέεται υπόγεια με την περιοχή της Βέροιας, Σαραντόβρυσες και εκεί βγήκε ο βοσκός με τα πρόβατά του). Οι σπηλαιολόγοι πρόσθεσαν ακόμη ότι ο πυθμένας της τρύπας καλύφθηκε από στρώμα πέτρας και κανείς δεν μπορεί να γνωρίζει τι βρίσκεται κάτω από τις πέτρες αυτές.

Καλοκαίρι στο Σέλι
Το Σέλι είναι ένα χωριό με πλούσια λαογραφία και παράδοση. Πολιούχος και Προστάτιδα του χωριού αλλά και των Σελιωτών είναι η Παναγία. Όλο το Σέλι τιμά κάθε χρόνο την μνήμη Της, τον Δεκαπενταύγουστο, με θρησκευτικές εκδηλώσεις αλλά και με παραδοσιακά Βλάχικα πανηγύρια. Το απόγευμα της Παραμονής της Παναγίας στις 14 Αυγούστου, γίνεται η περιφορά της εικόνας της Παναγίας στο χωριό, παρουσία πολλών επισήμων, Αρχών και κόσμου που ανεβαίνει στο Σέλι ειδικά για το τριήμερο της Παναγίας. Νέες κοπέλες του χωριού ντύνονται με παραδοσιακές στολές και συνοδεύουν την εικόνα. Το ίδιο βράδυ στην πλατεία και στα ντόπια "καφενεία" του χωριού λαμβάνουν χώρα εορταστικές εκδηλώσεις (χοροί, εμποροπανήγυρις κ.λ.π) με την συμμετοχή του κόσμου.
Το πρωί της 15ης Αυγούστου (Ημέρα της Παναγίας) τελείται επίσημη δοξαστική λειτουργία στον Ιερό Ναό της Παναγίας, ο οποίος είναι αφιερωμένος στην Κοίμηση της Θεοτόκου. Μετά το πέρας της Θείας Λειτουργίας ακολουθούν παραδοσιακοί χοροί με τοπικά παραδοσιακά συγκροτήματα με έκδηλη την συμμετοχή του κόσμου.
Τις ημέρες του εορτασμού της Παναγίας και συγκεκριμένα την Τρίτη μέρα μετά τον Δεκαπενταύγουστο οι βλάχοι συνήθιζαν να κάνουν εκδρομή στο ξέφωτο του δάσους της Ντουκάτας (δάσος με τεράστιες οξιές έχοντας και πηγή με νερό που αναβλύζει) όπου έστηναν μεγάλο γλέντι με παραδοσιακούς βλάχικους χορούς και τραγούδια και με παράλληλο ψήσιμο αρνιών. Σήμερα το έθιμο αυτό βρίσκεται στο στάδιο της αναβίωσής του.
Την ένατη μέρα μετά τον Δεκαπενταύγουστο (9μερα της Παναγίας) τελείται λειτουργία στον Ιερό Ναό της Παναγίας της Σελιώτισας στην περιοχή "Πριόνια". Η εκκλησία αυτή έγινε σύμφωνα με το εξής ιστορικό: Ένας Σελιώτης ξυλοκόπος που εργαζόταν στην συγκεκριμένη τοποθεσία, είδε στο όνειρό του την Παναγία που τον καλούσε σε ανεύρεση της εικόνας Της μέσα στο δάσος. Στην αρχή δεν έδωσε σημασία. Όταν όμως είδε το ίδιο ακριβώς όνειρο για Τρίτη φορά αναζήτησε την εικόνα Της σε ένα συγκεκριμένο σημείο του δάσους σύμφωνα με την υπόδειξή Της και πράγματι την ανακάλυψε. Προς Τιμή Της στον τόπο αυτό χτίστηκε η εκκλησία που είναι αφιερωμένη στην Κοίμησή Της.
Μετά τις θρησκευτικές εκδηλώσεις για τον εορτασμό της Παναγίας, ακολουθούν δύο αθλητικές εκδηλώσεις που διοργανώνονται από τον Τουριστικό Όμιλο Σελίου. Πρόκειται για την διεξαγωγή του ποδηλατικού αγώνα βουνού (mountain bike) στον οποίο συμμετέχουν παιδιά, έφηβοι, γυναίκες και άντρες. Οι νικητές του αγώνα παίρνουν ειδικά βραβεία, ενώ όλοι οι συμμετέχοντες φεύγουν έχοντας μαζί τους ένα αναμνηστικό δίπλωμα. Η δεύτερη εκδήλωση περιλαμβάνει έναν ποδοσφαιρικό αγώνα μεταξύ των ομάδων των δύο παλαιών μαχαλάδων του χωριού. Το πάνω Σέλι με το κάτω Σέλι, εις ανάμνηση του ...πετροπόλεμου που γίνονταν παλιά στις δύο γειτονιές.

Χειμώνας στο Σέλι
Σ
ε απόσταση 1,5 - 2 χιλιομέτρων από το χωριό του Σελίου βρίσκονται τα δύο χιονοδρομικά του κέντρα. Το Εθνικό χιονοδρομικό κέντρο Σελίου και το "Χρυσό ελάφι".

Κλιματολογικές Συνθήκες
Ο
ι κλιματολογικές συνθήκες σε συνδυασμό με το υψόμετρο του Σελίου το καθιστούν μοναδικό σε όλη την Ελλάδα για την προετοιμασία των αθλητών (όπως λένε οι επιστήμονες επιτυγχάνεται κυρίως η αύξηση του αιματοκρίτη τους), γι' αυτό και τα δύο προαναφερθέντα χιονοδρομικά λειτουργούν το καλοκαίρι και ως κέντρα προετοιμασίας αθλητών με μεγάλη επιτυχία. Επίσης και ως κέντρο προετοιμασίας λειτουργεί και το ξενοδοχείο "Σέλι" το οποίο βρίσκεται στο χωριό Σέλι και διαθέτει γήπεδο, εστιατόριο, καφετερία και γυμναστήριο.

………… Η πρώτη εντύπωση από τις ωραίες έγχρωμες φωτογραφίες με τοπία καλοκαιρινά και χειμωνιάτικα, από πανηγύρια και χορούς και χιονοδρομίες αλλά και από την αφή του χαρτιού ήταν θετική. Η φαντασία μετά από μια σύντομη προθέρμανση ήταν έτοιμη να απογειωθεί. Πριν όμως προλάβει να πετάξει υποχρεώθηκε σε αναγκαστική προσγείωση. Είχα αρχίσει να διαβάζω και δεν πίστευα στα μάτια μου: ”Το Σέλι είναι χτισμένο στο Βέρμιο, σε υψόμετρο 1400–1540 μέτρων… ΙΔΡΥΘΗΚΕ (η υπογράμμιση δική μου) μεταξύ των ετών 1826-1835 από Βλάχους κτηνοτρόφους που ήρθαν από την Πίνδο και συγκεκριμένα από τις περιοχές Αβδέλλας (κυρίως) και Σαμαρίνας…”
Μάταια έψαχνα να βρω στη συνέχεια δύο λόγια, τρεις γραμμές για την καταστροφή του παλιού ηρωικού Σελίου στα 1822, τότε που σχεδόν όλα τα χριστιανικά χωριά του Βερμίου ξεσηκώθηκαν μαζί με την Νάουσα για να αποτινάξουν τον αλλόθρησκο τουρκικό ζυγό και έγιναν ολοκαύτωμα στο βωμό της Ελλάδας, της Ορθοδοξίας και της Ελευθερίας.
Άρχισα να αναρωτιέμαι. Δεν είναι το Σέλι παλιό χωριό; Δεν πήρε μέρος το Σέλι στην Ελληνική επανάσταση του 1821-1822; Πως είχα την εντύπωση ότι το Σέλι μπορεί να ήταν παλιότερο και από την Νάουσα;
Το τελευταίο ερώτημα με έκανε να ανοίξω την “Ιστορία της πόλεως Ναούσης, από της ιδρύσεως μέχρι της καταστροφής του 1822 – κατά ανέκδοτον σχεδίασμα Δ. Πλαταρίδου”, την οποία εξέδωσε για πρώτη φορά στην Έδεσσα το 1924 ο Ευστάθιος Ι. Στουγιαννάκης (1876-1939) και κατόπιν ο Σύλλογος Αποφοίτων Λαππείου Γυμνασίου Ναούσης “Αναστάσιος Μιχαήλ ο Λόγιος” στη Θεσσαλονίκη το 1976, έκδοση που έχω στη βιβλιοθήκη μου.
Από την πρώτη ματιά στο ευρετήριο λέξεων και ονομάτων της “Ιστορίας της πόλεως Ναούσης” διαπίστωσα ότι δεν με ξεγελούσε η μνήμη μου. Το Σέλι δεν είναι χωριό που δημιουργήθηκε για πρώτη φορά μετά την επανάσταση των Ελλήνων στα 1821-1822, υπήρχε και πιο πριν και μάλιστα πριν από την ίδρυση της Νέας Νάουσας στα μέσα του δέκατου πέμπτου (15ου αιώνα) (ή στο δεύτερο μισό του 14ου αιώνα, το 1361, κατά την Ιστορία του Ε.Ι. Στουγιαννάκης), αν το κείμενο του “φιρμανιού” της οροθεσίας που παρατίθεται στη σελίδα 40 της Ιστορίας, που προαναφέρθηκε, είναι αυθεντικό. Γιατί στην Τρίτη γραμμή του κειμένου αυτού μεταξύ των άλλων διαβάζουμε “…Ορμαντζίκ κιναρί – ιλέ Σέλι γιολού ιλέ…” (…προς την άκραν του μικρού δάσους, δια του δρόμου Σελίου…)”
ΜΕΡΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΠΑΛΙΟ ΣΕΛΙ
Στη συνέχεια παρουσιάζω για τους φίλους αναγνώστες και ιδιαίτερα για τους φίλους και συγγενείς εξ αγχιστείας Βλάχους Σελιώτες μερικές πληροφορίες για το Παλιό Σέλι, που περιέχονται στην Ιστορία της πόλεως Ναούσης Ε.Ι. Στουγιαννάκης, ώστε να τις μάθουν κι όσοι μπορεί να μην τις ξέρουν, για να μπορούν στη συνέχεια να ενημερώνουν πληρέστερα τους αμέτρητους θαυμαστές – Έλληνες και ξένους - της ιδιαίτερης πατρίδας τους. (Τα κείμενα παρουσιάζονται μεταγλωττισμένα στη δημοτική).
ΤΟ ΠΑΛΙΟ ΣΕΛΙ ΗΤΑΝ ΚΕΦΑΛΟΧΩΡΙ
1. Το Σέλι ήταν μια από τις κώμες που βρίσκονταν γύρω από τη Νάουσα και είχε 800 οικογένειες δηλαδή 3.200 κατοίκους περίπου. Την ίδια εποχή η κώμη Σκοτίνα είχε 120 οικογένειες και η Μαρούσια 70 οικογένειες (Ιστορία Πόλεως Ναούσης σελ. 63, σημ. 1)
2. Οι κάτοικοι Σελίου, Σκοτίνας, Τσιορνόβου (Φυτειάς), Μαρούσιας, Αρκουδοχωρίου, Διαβορνίτσης (Δίλογου), Διχαλευρίου και Χωροπανίου (Στενήμαχου) “ωμίλουν την Ελληνικήν, ενώ της Κουτσούφλιανης μιλούσαν την Ελληνοβλαχικήν” (Ιστορία Πόλεως Ναούσης σελ.64, σημείωση).
3. Οι κώμες Σέλι, Δραζίλοβον, Κουτσούφλιανη και Όσλιανη έκαναν εμπόριο αυτοτελές. Διότι ακολουθώντας τα παραδείγματα των Ναουσαίων οι περισσότεροι από αυτούς πήγαιναν τακτικά στο εξωτερικό είτε για να πουλήσουν τα βιοτεχνικά τους είτε για να αγοράσουν άλλα είτε για να βρουν δουλειά.
4. Οι Σελιώτες έκαναν το ίδιο εμπόριο με τους Ναουσαίους, δηλαδή λινά και βαμβακερά και μεταξωτά υφάσματα και συναγωνίζονται τους Ναουσαίους στη δραστηριότητα και την εξυπνάδα. Η πιο συνηθισμένη τέχνη των Σελιωτών και των Σκοτινωτών ήταν η λαναροποιία.
ΕΝΑ ΑΝΕΚΔΟΤΟ
Για τους λαναροποιούς, οι οποίοι αναγκάζονταν να γυρίζουν σ’ όλες τις αγορές της οθωμανικής αυτοκρατορίας, από χωρίο σε χωρίο, για να πουλήσουν ο καθένας τα δικά του προϊόντα και είχαν γίνει περιβόητοι για την εγκράτεια, τη λιτότητα και το πνεύμα της οικονομίας που είχαν αναπτύξει, κυκλοφορούσε το εξής ανέκδοτο:
Τέσσερις λαναράδες, οι οποίοι ταξίδευαν μαζί πείνασαν και αγόρασαν από κοινού τυρί αξίας δέκα παράδων. Επειδή όμως το τυρί των δέκα παράδων δεν μπορούσε να μοιραστεί σε τέσσερις μερίδες…το έκλεισαν μέσα σε ένα γυάλινο μπουκάλι και γλείφοντας το μπουκάλι απ’έξω έτρωγαν το ψωμί τους. Όταν γύρισαν στο χωριό τους, τότε μοίρασαν το τυρί!
5. Η κώμη ή ΚΩΜΟΠΟΛΗ Σέλι βρίσκεται πάνω σε οροπέδιο του ομώνυμου κλάδου του Βερμίου, πίσω από την ψηλότερη κορυφή, που ονομάζεται Γκιόνα, μιάμιση ώρα δυτικά της Σκοτίνας. Συναγωνιζόμενο το Σέλι τη γειτονική του Νάουσα έγκαιρα, προόδευσε θαυμάσια στη βιοτεχνία και στο εμπόριο. Όπως οι έμποροι της Νάουσας, έτσι και οι έμποροι του Σελίου πήγαιναν γα να πουλήσουν τα προϊόντα της τέχνης τους στο εξωτερικό και προπάντων στη Γερμανία.
6. Κατά τον 16ο αιώνα ένας ισχυρός Σελιώτης κομματάρχης μάλωσε με τους συμπολίτες του, έφυγε μαζί με τους οπαδούς του από το Σέλι και πήγε και έχτισε τη Σκοτίνα πάνω σε μια ομώνυμη κορυφή μέσα σε ένα σκιερό δάσος, κοντά σε κάποιο ρυάκι, παίρνοντας και το μερίδιο που του αναλογούσε από τις εκτάσεις του Σελίου. Έτσι η Κοινότητα του Σελίου χωρίστηκε σε δύο χωριά και η διαίρεση αυτή αναγνωρίστηκε από την Αρχή (το Κράτος). Γράφτηκε στα αρχεία και έτσι δημιουργήθηκε το χωριό στο οποίο γεννήθηκε ο περίφημος κλεφταρματωλός Δημήτριος ή Δήμος Δεληδήμος (1754-1799;) ο οποίος διακρίθηκε στους αγώνες εναντίον του Αλί Πασά και των ζορμπάδων.
ΑΠΡΙΛΙΟΣ 1822 - ΤΟ ΣΕΛΙ ΚΑΤΑΣΤΡΕΦΕΤΑΙ
Στις 13 Απριλίου του 1822 στίφη του στρατού εξόρμησαν με διαταγή του στρατάρχη Αβδούλ Λουμπούτ Πασά στα γύρω από την Νάουσα χωριά και τα λεηλάτησαν, άσχετα αν είχαν ή δεν είχαν πάρει μέρος στην επανάσταση. Αφού τα κατάσκαψαν για να βρουν χρήματα, τα έβαλαν φωτιά.
Όσους από τους κατοίκους των χωριών αιχμαλώτισαν – οι περισσότεροι πρόλαβαν και έφυγαν – τους έσφαζαν αλύπητα.
Ανάμεσα στα χωρία που ερειπώθηκαν, τα οποία σύμφωνα με τα Αρχεία του Ιεροδικείου Βέροιας ήταν 50, συγκαταλέγονται και τα εξής: Άνω και Κάτω Λοζίτσι, Δίρμανη, Δοβρά, Άνω και Κάτω Κοπανός, Νεοχώρι, Άνω και Κάτω Σέλι, Αρκουδοχώρι, Τσιόρνοβο, Γολισιάνη, Τουρκοχώρι, Διαβόρνιτσα, Όσλιανη, Κουτσούφλιανη, Δραζίβολο κ.λ.π.
Το σημερινό μου σημείωμα ας είναι ένα απλό μνημόσυνο των κατοίκων του Παλιού Σελίου και όλων των άλλων Ελλήνων των χωριών του Βερμίου που θυσιάστηκαν στο βωμό της Ελευθερίας.
Ελάχιστος φόρος τιμής, που οφείλεται από τους νεότερους στους παλιότερους σ’ εκείνους που θυσιάστηκαν, είναι η μνήμη.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1. Ιστορία της πόλεως Ναούσης¨ Ευσταθίου Ι. Στουγιαννάκης, έκδοση Συλλόγου Αποφοίτων Λαππείου Γυμνασίου Ναούσης ¨Αναστάσιος Μιχαήλ ο Λόγιος¨ Θεσσαλονίκη 1976.
Υ.Γ.: Για την εγκατάσταση των Βλάχων το 1822 στην περιοχή της Βέροιας και της Νάουσας πρέπει πρέπει κάποιος να διαβάσει το βιβλίο του Γιώργου Χ.Χιονίδη ¨Οι ανέκδοτες αναμνήσεις του Γιώτη (Παναγιώτη) Ναούμ για τους Βλάχους της Ηπείρου και της Μακεδονίας στη διάρκεια του 19ου αιώνα και για την επανάσταση του 1878 στη Μακεδονία¨ (ανάτυπο εκ του ΚΔ’ τόμου των ¨Μακεδονικών¨) Θεσσαλονίκη 1984.

Δεν υπάρχουν σχόλια: