|
Το βιβλίο αυτό είναι απο το Πρωτότυπο από Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ - Των B[asil] Nikolaïdes, Jean Nicolaïdes. Εκδόθηκε 1859 F. Sartorius Η μετάφραση έγινε απο την καθηγήτρια Γαλλικής φιλολογίας κ. Δέσποινας Νάτσιου-Μπακαλιού | |
| Ο δρόμος που οδηγεί από τη Βέροια στη Θεσσαλονίκη, κατευθύνεται ανατολικά και φτάνει σε δύο ώρες στο χωριό Λαχανά, όπου χωρίζεται. Από τη μια πλευρά κατευθύνεται ανατολικά, διασχίζει τον ποταμό Καρασμάκ (ο παλιός Λουδίας ο οποίος σχηματίστηκε από τα νερά της λίμνης yenidje «μάλλον είναι Γιαννιτσά»), διατρέχει την ακτή, περνάει τον Αξιό και φτάνει στην κωμόπολη Κολακια που βρίσκεται στην αριστερή όχθη αυτού του ποταμού. Από αυτό το σημείο η Θεσσαλονίκη απέχει τρείς ώρες δρόμο, αλλά το έδαφος είναι λασπώδες και συχνά πλημμυρίζει από τα νερά του Αξιού. | |
| Αυτός ο δρόμος έχει κίνηση μόνο το καλοκαίρι και συχνά μόνο οι πεζοί και τα ζώα χωρίς φορτίο, μπορούν να διασχίσουν, μέσα σε ελαφριές βάρκες, τον ποταμό ο οποίος σε αυτό το σημείο είναι πολύ ρηχός. Η δεύτερη διακλάδωση του δρόμου, βγαίνει από την Κολακια, κατευθύνεται βορειοανατολικά, διασχίζει τα χωριά Στόλατζ, Παλαιοχώρι, το ρυάκι Λουδίας, έπειτα φτάνει στη γέφυρα του Αξιού και μετά από επτά ώρες συναντά το δρόμο για Θεσσαλονίκη. Τρείς δρόμοι ακόμη βγαίνουν από τη Βέροια, ο ένας κατευθύνεται βορειοδυτικά και φτάνει σε οκτώ ώρες στη μικρή πόλη Καϊλάρι ή Σαριγκουιόλ, ο άλλος πηγαίνει βόρεια και φτάνει σε έξι ώρες στην πόλη Γιαννιτσά, ο τρίτος στρίβει απότομα νοτιοανατολικά, φτάνει στην κωμόπολη Κίτρος που βρίσκεται στο δρόμο Θεσσαλονίκης – Λάρισας, περνώντας από τη φημισμένη κοιλάδα των Τεμπών. Από τη Βέροια στη Νάουσα. Παίρνουμε το δρόμο για τη Νάουσα, διασχίζουμε τη συνοικία των αθίγγανων, μέσα από σωρούς από πέτρες, θάμνους και μικρές λίμνες που εμποδίζουν και φράζουν αυτό το κομμάτι της πόλης. Κατευθυνόμαστε βόρεια, ακλουθώντας τη βάση του βουνού Ξερολίβαδο και αφήνουμε στα δεξιά την όμορφη κοιλάδα του Αξιού. Ο δρόμος συναντά τα χωριά Αρκουδοχώρι, Γιάντζιστα, Ζερβοχώρι, Κοπάνοβον κλπ, διασχίζει πολλά ρυάκια που κατεβαίνουν από το όρος Βέρμιο και φτάνει στη χαράδρα Κουτίχα, την οποία διασχίζει με μια πέτρινη γέφυρα μήκους 10 μέτρων και πλάτους 2,50 μέτρων. Αυτό το ρυάκι κυλάει από δυτικά προς Ανατολικά και διασχίζει ένα δασώδες μέρος όπου οι κλέφτες μπορούν ελεύθερα να επιδοθούν στο έργο τους. | |
| Πέρα από τη γέφυρα, ο δρόμος ακολουθεί ένα χώρο με κλίση που ανεβαίνει μέσα από αμπελώνες. Λίγο πιο μακριά, περίπου τρείς ώρες από τη Βέροια, βρίσκουμε άφθονες πηγές των οποίων η ένωση σχηματίζει τον ποταμό της Βέροιας. Βγαίνοντας από το δρόμο, διασχίζουμε μια πέτρινη γέφυρα πλάτους 3 μέτρων και μήκους 12 μέτρων που περνάει από τον χείμαρρο Αράπιτσα στο βάθος του οποίου κυλούν τα νερά της Νάουσας, τα οποία εκβάλλουν στη λίμνη της Πέλλας (των Γιαννιτσών). Αυτός ο χείμαρρος έχει πλάτος από 15 έως 30 μέτρα και βάθος από 14 έως 16 μέτρα, τα όριά του είναι νότια της πόλης στην οποία φτάνουμε πέντε ώρες μετά από τη Βέροια. Πόλη της Νάουσας. Η πόλη της Νάουσας, που ονομάζεται και Νιάουστα και την οποία οι Τούρκοι ονομάζουν Αυγούστα, βρίσκεται σε ένα νότιο οροπέδιο του όρους Βέρμιο το οποίο εδώ έχει το όνομα Καρα-Τάς. Αυτό το οροπέδιο ποτίζεται από τον ποταμό Αράπιτσα, ο οποίος έχει την πηγή του δυτικά κοντά στην πόλη, η βλάστηση είναι αξιοθαύμαστη. Το ύψος του είναι 104 μέτρα πάνω από την πεδιάδα, κάνοντας ένα γρήγορο υπολογισμό. Αυτό το οροπέδιο, είναι όμορφο και υγιεινό, παρόλα αυτά, η πόλη είναι ανθυγιεινή, αυτό οφείλεται στο ότι οι κάτοικοι αυτής της Εδέμ έκαναν κατάχρηση της αφθονίας της φύσης. | |
| Δεν είναι πια μια πόλη, είναι ένας τεράστιος κήπος : μια τεράστια βλάστηση κρύβει τα σπίτια, πολλά ρυάκια κυλούν για ομορφιά και οι δρόμοι έχουν αντικατασταθεί από σκιερά μονοπάτια. Οι κάτοικοι, σκόπιμα «αποφεύγουν» την υγιεινή επίδραση του ήλιου και υποβάλλονται στις μη υγιεινές επιδράσεις της υγρασίας, η κρύα αύρα του βουνού προκαλεί ασθένειες, όλα αυτά δεν εμποδίζουν τις γυναίκες της Νάουσας να διατηρούν μια λαμπερή ομορφιά, μια λευκότητα και μια λεπτότητα του δέρματος σπάνιες σε αυτά τα κλίματα. Η Νάουσα υπάρχει εδώ και 35 χρόνια, αφού καταστράφηκε ολοσχερώς την πρώτη χρονιά της Ελληνικής επανάστασης. Υπάρχουν 5 εκκλησίες, ένα ανώτερο Ελληνικό σχολείο και ένα τζαμί, όπου ο ιμάμης καλεί σε προσευχή τους Koniares οι οποίοι εγκαταστάθηκαν εδώ, αφού εξόντωσαν τις οικογένειες των οποίων κατέχουν τα αγαθά. | |
| Η αριστοκρατία αποτελείται από δύο ανώτερα στελέχη, και οι δύο Έλληνες : ο ένας ονομάζεται Περδικάρης, είναι ένας άντρας δίκαιος, γενικά αγαπητός και σεβαστός από όλους τους κατοίκους : δεν θα μιλήσουμε για τον άλλο. Οι Εβραίοι δεν έρχονται ποτέ στη Νάουσα : θα πούμε αργότερα το λόγο. Το ιδιαίτερο προϊόν της περιοχής είναι το κρασί : έχει πολύ μεγάλη φήμη σε όλη την Τουρκία και κοστίζει διπλάσιο από τα άλλα κρασιά της χώρας. Είναι πολύ κοντά στα κρασιά της Bordeaux, αποκτά γεύση και άρωμα καθώς παλιώνει. Τα σιτηρά είναι μέτρια και με δυσκολία αρκούν για τις ανάγκες του τόπου. Αντίθετα, το έδαφος παράγει τεράστια ποσότητα φρούτων. Υπάρχει εδώ ένα εργοστάσιο που κατασκευάζει ένα ύφασμα (χοντρή τσόχα), που ονομάζεται Σαϊακ. Η καλλιέργεια της μουριάς και η σηροτροφία έχουν την τιμητική τους, υπολογίζεται σε περισσότερο από 7000 κιλά αυτό το προϊόν. Σύμφωνα με επίσημες πληροφορίες, τα ετήσια έσοδα της πόλης ανέρχονται σε περισσότερα από ένα εκατομμύριο φράγκα. Περνάμε τη νύχτα στον κήπο ενός Έλληνα ιερέα, ο οποίος μας υποδέχθηκε με την καλή διάθεση που συνηθίσαμε να συναντούμε στον κλήρο όλων των εθνών. Η γυναίκα του, μόλις 20 ετών, θεωρείται η ομορφότερη της πόλης. Αυτό δεν προκαλεί έκπληξη, διότι οι ιερείς έχουν τις πιο όμορφες συζύγους. | |
| Αυτό το γοητευτικό πλάσμα ετοιμάζει δείπνο και σερβίρει με τέλεια χάρη. Ανακαλύψαμε στον κήπο κάτω από τη σκιά ένα τριαντάφυλλο το οποίο προκαλεί το θαυμασμό των φίλων μου, το άρωμά του μας μεθάει. Ο Γιατρός το κόβει, του το παίρνω από τα χέρια και το προσφέρω στην οικοδέσποινα λέγοντάς της : - Σ’εσάς, όμορφη παπαδιά, πρέπει να ανήκει αυτό το λουλούδι. - Όχι, φωνάζει ο Γιατρός, δεν προσφέρουμε ένα τριαντάφυλλο σε ένα άλλο τριαντάφυλλο. - Αντιθέτως, λέει ο Σοφός, πρέπει να αποδίδουμε στον Καίσαρα αυτά που ανήκουν στον Καίσαρα. - Χίλια ευχαριστώ, κύριε, μου λέει παίρνοντας το τριαντάφυλλο, αλλά σας βεβαιώνω ότι είναι σαν όλα τα τριαντάφυλλα, τσιμπάει. - Αναμφίβολα, κυρία, αλλά επιτρέψτε μου να σας θυμίσω ότι κάθε τριαντάφυλλο ζει όσο ένα πρωινό. - Του αρκεί ένα πρωινό για να τσιμπήσει ότι το αγγίζει. - Είναι πολύ λίγο ένα πρωινό γι’ αυτούς που επιθυμούν να αναπνεύσουν το υπέροχο άρωμά του. - Τότε, μυρίστε το, κύριε, όσο είναι ακόμη καιρός, αλλά προσέχετε όταν το κρατάτε στο χέρι σας. Λέγοντας αυτά τα λόγια, η γυναίκα πλησιάζει το τριαντάφυλλο στο πρόσωπό μου και ξεσπά σε γέλια. | |
| Καταλάβαμε πολύ καλά ο ένας τον άλλο και δεν είχα τίποτα να προσθέσω, αλλά ο Σοφός και ο Γιατρός θεώρησαν ότι νικήθηκα ευτελώς. Τρείς έλληνες γείτονες και ο δάσκαλος μας συνάντησαν μετά το δείπνο, η συζήτηση πηγαίνει στην ιστορία της Νάουσας. Καταστροφή της Νάουσας. Μετά τις σφαγές της Χαλκιδικής, η μακεδονική επανάσταση περιορίστηκε σε μερικά χωριά κοντά στο όρος Όλυμπος και στην πόλη της Νάουσας. Περισσότερες από 5000 ελληνικές οικογένειες ήρθαν να βρούν καταφύγιο σ’αυτή την πόλη. Ο καπετάνιος Καρατάσος και οι αρχηγοί Λογοθέτης και Γάτσος, επικεφαλής μερικών εκατοντάδων μαχητών, πολέμησαν γενναία για να απωθήσουν τα οθωμανικά στρατεύματα που ήρθαν να τους πολιορκήσουν στο μοναστήρι της Παναγίας Δοβρά. Τότε, ο πασάς Αμπντούλ-Αμπού ήρθε από τη Βέροια, επικεφαλής 15.000 αντρών και έφτασε μπροστά από τη Νάουσα με 12 κανόνια στις 11 Απριλίου 1822. | |
| Μετά από μια σύντομη αλλά ηρωική άμυνα, η πόλη υπέκυψε στην επίθεση και οι 15.000 μουσουλμάνοι στρατιώτες μαζί με ένα πλήθος τυχοδιωχτών και Εβραίων επιδόθηκαν σε κάθε υπερβολή. Η φρουρά, αποτελούμενη από 400 άντρες υποχώρησε. Τα πάντα λεηλατήθηκαν, κάηκαν, καταστράφηκαν. Δέκα χιλιάδες έλληνες σφαγιάστηκαν, οι γυναίκες και τα παιδιά αιχμαλωτίστηκαν για να γίνουν σκλάβοι. Όπως και στην Κασσανδρεία, η πρώτη σφαγή έγινε από τους Τούρκους μέσα στην ορμή της νίκης, αλλά μετά από αυτούς ήρθαν οι Εβραίοι οι οποίοι τους ξεπέρασαν σε φρικαλεότητες, έσφαζαν σαν μοσχάρια τους αιχμαλώτους οι οποίοι ήταν άοπλοι και ανυπεράσπιστοι. Χτυπούσαν τα θύματα με ρόπαλο και στη συνέχεια τους έκοβαν το λαιμό. Ούτε οι γυναίκες γλύτωσαν, τις μεταχειρίστηκαν όπως τους άντρες. Κάποιες βρήκαν το θάνατο στις φλόγες, οι εβραίοι έβαζαν φωτιά στα ρούχα τους για να έχουν ένα θέαμα σαν το μαρτύριο του πυρός κατά την Ιερά εξέταση (μ’ αυτόν τον τρόπο είχαν πεθάνει πολλοί εβραίοι κι έτσι έπαιρναν την εκδίκησή τους). | |
| Επινοούσαν απίστευτα μαρτύρια. Έβαζαν τη μητέρα κάτω από το δένδρο στο οποίο έκαιγαν το δεμένο της παιδί, έπειτα άναβαν φωτιά στα ρούχα της λέγοντάς της : «Άντε, αγία μάρτυρα, πήγαινε να βρεις το παιδί σου κοντά στον Ιησού σας». Είναι ανώφελο να απαριθμήσουμε όλα τα βασανιστήρια, ας πούμε μόνο ότι αν όλα τα θύματα είχαν μετρηθεί, το χριστιανικό μαρτυρολόγιο θα είχε εκατομμύρια ονόματα. Αυτά τα αποτρόπαια θεάματα στόχευαν να κλονίσουν την πίστη των ετοιμοθάνατων τη στιγμή που θα πήγαιναν στην αιωνιότητα. Στον Παλαιόπυργο, μια μεγάλη λίμνη, που από τότε ονομάζεται η μαύρη λίμνη, προσφέρει στα θύματα τον τρόπο να γλυτώσουν από την ατίμωση και το μαρτύριο. Άντρες και γυναίκες σπεύδουν κατά εκατοντάδες, ένας τέτοιος θάνατος τους φαίνεται ευεργετικός. Τρείς γυναίκες «γλυτώνουν» : οι γυναίκες των αρχηγών Καρατάσου, Λογοθέτη και Γάτσου, | |
| τις έστειλαν στο βεζύρη της Θεσσαλονίκης, ο οποίος τις κάρφωσε ζωντανές στην πόρτα του χαρεμιού, ο θάνατός τους ήταν αργός και βασανιστικός. Οι Τουρκάλες τιςς έβαζαν στα πρόσωπα δάδες αναμμένες, τις τσιμπούσαν με καρφίτσες και τις πετούσαν σκουπίδια στο πρόσωπο, τα παιδιά τις πρόσβαλαν, οι ευνούχοι τις μαστίγωναν, ο βεζύρης ερχόταν κι αυτός για να τις βρίσει. Τελικά, ήρθε ο θάνατος και τις πέταξαν τα σώματα στη θάλασσα. Ο Αμπντούλ – Αμπού πασά έκαψε πολλά χωριά της επαρχίας και σκότωσε τους κατοίκους. Έπειτα, ετοίμασε για τον εαυτό του μια διασκέδαση που ήταν ταυτόχρονα και μια ανταμοιβή του σουλτάνου Μαχμούτ. Συγκέντρωσε 1500 έλληνες κρατούμενους, και έχοντάς τους δεμένους τους οδήγησε σε ένα μεγάλο χώρο που βρίσκεται στην πόλη και ονομάζεται Κιόσκι. Καθισμένος στη σκιά των πλατανιών, καπνίζοντας ήσυχα την πίπα του, έβαλε να τους αποκεφαλίσουν και αυτό έγινε με την παρουσία 5.000 στρατιωτών της μεγαλειότητάς του. Το αίμα έβαψε το χώμα σε τέτοιο σημείο ώστε μετά από πέντε χρόνια, σύμφωνα με τα λεγόμενα των κατοίκων, το χορτάρι δεν είχε ακόμη φυτρώσει σε αυτό το σημείο. | |
| Τα σώματα των θυμάτων εγκαταλείφθηκαν στα πουλιά αλλά τα κεφάλια, προσεχτικά διατηρημένα και ταριχευμένα, στάλθηκαν στη μεγαλειότητά του στον σουλτάνο, ως τεκμήριο, και ως τρανή απόδειξη της νίκης από τον δοξασμένο του στρατό. Ο πασάς ανταμείφθηκε ανάλογα και η περιοχή επέστρεψε στην ηρεμία. Οι Τούρκοι είχαν θριαμβεύσει, οι εβραίοι είχαν εκδικηθεί πάνω στους έλληνες για την κατάκτηση της Ιερουσαλήμ. Η Ευρώπη συγκινήθηκε, τα Φράγκο-Ρωμαϊκά έθνη κατάλαβαν ότι είχαν χρεωθεί και ότι είχαν ξεχρεώσει μόνο ένα μέρος. Οι έλληνες έκαναν υπομονή, η προθεσμία πλησιάζει, μετά την Ιταλία, θα έρθει η σειρά τους! | |
| Από τη Νάουσα στα Βοδινά. Στις 4 το πρωί πήραμε το δρόμο για τα Βοδινά. Διασχίζουμε ολόκληρη την πόλη και την αγορά, προχωράμε για λίγη ώρα μέσα από κήπους και την εξοχή, στρίβουμε βόρεια και κατεβαίνουμε προς την πεδιάδα. Περπατάμε στους πρόποδες του βουνού Καρα-Τάς προς ανατολικά, διασχίζουμε 3 ποταμάκια (ρυάκια), διασχίζουμε μια περιοχή δασώδη με ανώμαλο έδαφος για να φτάσουμε στο χωριουδάκι Σαρμαρίνοβον, που έχει 50 ελληνικά σπίτια και βρίσκεται σε απόσταση μιάμιση ώρας από τη Νάουσα. Ο δρόμος έχει βαλτώδες έδαφος, διασχίζει ένα δάσος με πλατάνια που ποτίζει ένα ποταμάκι φαρδί και πλατύ 1.50μ. Αφήνει δεξιά και αριστερά τα χωριουδάκια Μαρίνοβον, Άγιος Γεώργιος, Πρανανι κλπ. Ακολουθεί τις νότιες πλαγιές του Καρα-Τάς, και τέσσερες ώρες μετά από τη Νάουσα, φτάνει σε μια μικρή κοιλάδα πλάτους από 5 έως 600 μέτρα που ποτίζεται από ένα ποταμάκι το οποίο κυλά από βόρεια προς νότια και φτάνει στο οροπέδιο όπου βρίσκεται η πόλη Βοδινά. |
Ο δρόμος που οδηγεί από τη Βέροια στη Θεσσαλονίκη, κατευθύνεται ανατολικά και φτάνει σε δύο ώρες στο χωριό Λαχανά, όπου χωρίζεται. Από τη μια πλευρά κατευθύνεται ανατολικά, διασχίζει τον ποταμό Καρασμάκ (ο παλιός Λουδίας ο οποίος σχηματίστηκε από τα νερά της λίμνης yenidje «μάλλον είναι Γιαννιτσά»), διατρέχει την ακτή, περνάει τον Αξιό και φτάνει στην κωμόπολη Κολακια που βρίσκεται στην αριστερή όχθη αυτού του ποταμού. Από αυτό το σημείο η Θεσσαλονίκη απέχει τρείς ώρες δρόμο, αλλά το έδαφος είναι λασπώδες και συχνά πλημμυρίζει από τα νερά του Αξιού.
Αυτός ο δρόμος έχει κίνηση μόνο το καλοκαίρι και συχνά μόνο οι πεζοί και τα ζώα χωρίς φορτίο, μπορούν να διασχίσουν, μέσα σε ελαφριές βάρκες, τον ποταμό ο οποίος σε αυτό το σημείο είναι πολύ ρηχός. Η δεύτερη διακλάδωση του δρόμου, βγαίνει από την Κολακια, κατευθύνεται βορειοανατολικά, διασχίζει τα χωριά Στόλατζ, Παλαιοχώρι, το ρυάκι Λουδίας, έπειτα φτάνει στη γέφυρα του Αξιού και μετά από επτά ώρες συναντά το δρόμο για Θεσσαλονίκη. Τρείς δρόμοι ακόμη βγαίνουν από τη Βέροια, ο ένας κατευθύνεται βορειοδυτικά και φτάνει σε οκτώ ώρες στη μικρή πόλη Καϊλάρι ή Σαριγκουιόλ, ο άλλος πηγαίνει βόρεια και φτάνει σε έξι ώρες στην πόλη Γιαννιτσά, ο τρίτος στρίβει απότομα νοτιοανατολικά, φτάνει στην κωμόπολη Κίτρος που βρίσκεται στο δρόμο Θεσσαλονίκης – Λάρισας, περνώντας από τη φημισμένη κοιλάδα των Τεμπών.
Από τη Βέροια στη Νάουσα. Παίρνουμε το δρόμο για τη Νάουσα, διασχίζουμε τη συνοικία των αθίγγανων, μέσα από σωρούς από πέτρες, θάμνους και μικρές λίμνες που εμποδίζουν και φράζουν αυτό το κομμάτι της πόλης. Κατευθυνόμαστε βόρεια, ακλουθώντας τη βάση του βουνού Ξερολίβαδο και αφήνουμε στα δεξιά την όμορφη κοιλάδα του Αξιού. Ο δρόμος συναντά τα χωριά Αρκουδοχώρι, Γιάντζιστα, Ζερβοχώρι, Κοπάνοβον κλπ, διασχίζει πολλά ρυάκια που κατεβαίνουν από το όρος Βέρμιο και φτάνει στη χαράδρα Κουτίχα, την οποία διασχίζει με μια πέτρινη γέφυρα μήκους 10 μέτρων και πλάτους 2,50 μέτρων. Αυτό το ρυάκι κυλάει από δυτικά προς Ανατολικά και διασχίζει ένα δασώδες μέρος όπου οι κλέφτες μπορούν ελεύθερα να επιδοθούν στο έργο τους.
Πέρα από τη γέφυρα, ο δρόμος ακολουθεί ένα χώρο με κλίση που ανεβαίνει μέσα από αμπελώνες. Λίγο πιο μακριά, περίπου τρείς ώρες από τη Βέροια, βρίσκουμε άφθονες πηγές των οποίων η ένωση σχηματίζει τον ποταμό της Βέροιας. Βγαίνοντας από το δρόμο, διασχίζουμε μια πέτρινη γέφυρα πλάτους 3 μέτρων και μήκους 12 μέτρων που περνάει από τον χείμαρρο Αράπιτσα στο βάθος του οποίου κυλούν τα νερά της Νάουσας, τα οποία εκβάλλουν στη λίμνη της Πέλλας (των Γιαννιτσών). Αυτός ο χείμαρρος έχει πλάτος από 15 έως 30 μέτρα και βάθος από 14 έως 16 μέτρα, τα όριά του είναι νότια της πόλης στην οποία φτάνουμε πέντε ώρες μετά από τη Βέροια.
Πόλη της Νάουσας. Η πόλη της Νάουσας, που ονομάζεται και Νιάουστα και την οποία οι Τούρκοι ονομάζουν Αυγούστα, βρίσκεται σε ένα νότιο οροπέδιο του όρους Βέρμιο το οποίο εδώ έχει το όνομα Καρα-Τάς. Αυτό το οροπέδιο ποτίζεται από τον ποταμό Αράπιτσα, ο οποίος έχει την πηγή του δυτικά κοντά στην πόλη, η βλάστηση είναι αξιοθαύμαστη. Το ύψος του είναι 104 μέτρα πάνω από την πεδιάδα, κάνοντας ένα γρήγορο υπολογισμό. Αυτό το οροπέδιο, είναι όμορφο και υγιεινό, παρόλα αυτά, η πόλη είναι ανθυγιεινή, αυτό οφείλεται στο ότι οι κάτοικοι αυτής της Εδέμ έκαναν κατάχρηση της αφθονίας της φύσης. Δεν είναι πια μια πόλη, είναι ένας τεράστιος κήπος : μια τεράστια βλάστηση κρύβει τα σπίτια, πολλά ρυάκια κυλούν για ομορφιά και οι δρόμοι έχουν αντικατασταθεί από σκιερά μονοπάτια. Οι κάτοικοι, σκόπιμα «αποφεύγουν» την υγιεινή επίδραση του ήλιου και υποβάλλονται στις μη υγιεινές επιδράσεις της υγρασίας, η κρύα αύρα του βουνού προκαλεί ασθένειες, όλα αυτά δεν εμποδίζουν τις γυναίκες της Νάουσας να διατηρούν μια λαμπερή ομορφιά, μια λευκότητα και μια λεπτότητα του δέρματος σπάνιες σε αυτά τα κλίματα.
Η Νάουσα υπάρχει εδώ και 35 χρόνια, αφού καταστράφηκε ολοσχερώς την πρώτη χρονιά της Ελληνικής επανάστασης.
Υπάρχουν 5 εκκλησίες, ένα ανώτερο Ελληνικό σχολείο και ένα τζαμί, όπου ο ιμάμης καλεί σε προσευχή τους Koniares οι οποίοι εγκαταστάθηκαν εδώ, αφού εξόντωσαν τις οικογένειες των οποίων κατέχουν τα αγαθά.
Η αριστοκρατία αποτελείται από δύο ανώτερα στελέχη, και οι δύο Έλληνες : ο ένας ονομάζεται Περδικάρης, είναι ένας άντρας δίκαιος, γενικά αγαπητός και σεβαστός από όλους τους κατοίκους : δεν θα μιλήσουμε για τον άλλο.
Οι Εβραίοι δεν έρχονται ποτέ στη Νάουσα : θα πούμε αργότερα το λόγο.
Το ιδιαίτερο προϊόν της περιοχής είναι το κρασί : έχει πολύ μεγάλη φήμη σε όλη την Τουρκία και κοστίζει διπλάσιο από τα άλλα κρασιά της χώρας. Είναι πολύ κοντά στα κρασιά της Bordeaux, αποκτά γεύση και άρωμα καθώς παλιώνει. Τα σιτηρά είναι μέτρια και με δυσκολία αρκούν για τις ανάγκες του τόπου. Αντίθετα, το έδαφος παράγει τεράστια ποσότητα φρούτων. Υπάρχει εδώ ένα εργοστάσιο που κατασκευάζει ένα ύφασμα (χοντρή τσόχα), που ονομάζεται Σαϊακ. Η καλλιέργεια της μουριάς και η σηροτροφία έχουν την τιμητική τους, υπολογίζεται σε περισσότερο από 7000 κιλά αυτό το προϊόν.
Σύμφωνα με επίσημες πληροφορίες, τα ετήσια έσοδα της πόλης ανέρχονται σε περισσότερα από ένα εκατομμύριο φράγκα.
Περνάμε τη νύχτα στον κήπο ενός Έλληνα ιερέα, ο οποίος μας υποδέχθηκε με την καλή διάθεση που συνηθίσαμε να συναντούμε στον κλήρο όλων των εθνών.
Η γυναίκα του, μόλις 20 ετών, θεωρείται η ομορφότερη της πόλης. Αυτό δεν προκαλεί έκπληξη, διότι οι ιερείς έχουν τις πιο όμορφες συζύγους.
Αυτό το γοητευτικό πλάσμα ετοιμάζει δείπνο και σερβίρει με τέλεια χάρη. Ανακαλύψαμε στον κήπο κάτω από τη σκιά ένα τριαντάφυλλο το οποίο προκαλεί το θαυμασμό των φίλων μου, το άρωμά του μας μεθάει. Ο Γιατρός το κόβει, του το παίρνω από τα χέρια και το προσφέρω στην οικοδέσποινα λέγοντάς της :
- Σ’εσάς, όμορφη παπαδιά, πρέπει να ανήκει αυτό το λουλούδι.
- Όχι, φωνάζει ο Γιατρός, δεν προσφέρουμε ένα τριαντάφυλλο σε ένα άλλο τριαντάφυλλο.
- Αντιθέτως, λέει ο Σοφός, πρέπει να αποδίδουμε στον Καίσαρα αυτά που ανήκουν στον Καίσαρα.
- Χίλια ευχαριστώ, κύριε, μου λέει παίρνοντας το τριαντάφυλλο, αλλά σας βεβαιώνω ότι είναι σαν όλα τα τριαντάφυλλα, τσιμπάει.
- Αναμφίβολα, κυρία, αλλά επιτρέψτε μου να σας θυμίσω ότι κάθε τριαντάφυλλο ζει όσο ένα πρωινό.
- Του αρκεί ένα πρωινό για να τσιμπήσει ότι το αγγίζει.
- Είναι πολύ λίγο ένα πρωινό γι’ αυτούς που επιθυμούν να αναπνεύσουν το υπέροχο άρωμά του.
- Τότε, μυρίστε το, κύριε, όσο είναι ακόμη καιρός, αλλά προσέχετε όταν το κρατάτε στο χέρι σας.
Λέγοντας αυτά τα λόγια, η γυναίκα πλησιάζει το τριαντάφυλλο στο πρόσωπό μου και ξεσπά σε γέλια.
Καταλάβαμε πολύ καλά ο ένας τον άλλο και δεν είχα τίποτα να προσθέσω, αλλά ο Σοφός και ο Γιατρός θεώρησαν ότι νικήθηκα ευτελώς.
Τρείς έλληνες γείτονες και ο δάσκαλος μας συνάντησαν μετά το δείπνο, η συζήτηση πηγαίνει στην ιστορία της Νάουσας.
Καταστροφή της Νάουσας. Μετά τις σφαγές της Χαλκιδικής, η μακεδονική επανάσταση περιορίστηκε σε μερικά χωριά κοντά στο όρος Όλυμπος και στην πόλη της Νάουσας. Περισσότερες από 5000 ελληνικές οικογένειες ήρθαν να βρούν καταφύγιο σ’αυτή την πόλη.
Ο καπετάνιος Καρατάσος και οι αρχηγοί Λογοθέτης και Γάτσος, επικεφαλής μερικών εκατοντάδων μαχητών, πολέμησαν γενναία για να απωθήσουν τα οθωμανικά στρατεύματα που ήρθαν να τους πολιορκήσουν στο μοναστήρι της Παναγίας Δοβρά. Τότε, ο πασάς Αμπντούλ-Αμπού ήρθε από τη Βέροια, επικεφαλής 15.000 αντρών και έφτασε μπροστά από τη Νάουσα με 12 κανόνια στις 11 Απριλίου 1822.
Μετά από μια σύντομη αλλά ηρωική άμυνα, η πόλη υπέκυψε στην επίθεση και οι 15.000 μουσουλμάνοι στρατιώτες μαζί με ένα πλήθος τυχοδιωχτών και Εβραίων επιδόθηκαν σε κάθε υπερβολή.
Η φρουρά, αποτελούμενη από 400 άντρες υποχώρησε.
Τα πάντα λεηλατήθηκαν, κάηκαν, καταστράφηκαν. Δέκα χιλιάδες έλληνες σφαγιάστηκαν, οι γυναίκες και τα παιδιά αιχμαλωτίστηκαν για να γίνουν σκλάβοι. Όπως και στην Κασσανδρεία, η πρώτη σφαγή έγινε από τους Τούρκους μέσα στην ορμή της νίκης, αλλά μετά από αυτούς ήρθαν οι Εβραίοι οι οποίοι τους ξεπέρασαν σε φρικαλεότητες, έσφαζαν σαν μοσχάρια τους αιχμαλώτους οι οποίοι ήταν άοπλοι και ανυπεράσπιστοι.
Χτυπούσαν τα θύματα με ρόπαλο και στη συνέχεια τους έκοβαν το λαιμό. Ούτε οι γυναίκες γλύτωσαν, τις μεταχειρίστηκαν όπως τους άντρες. Κάποιες βρήκαν το θάνατο στις φλόγες, οι εβραίοι έβαζαν φωτιά στα ρούχα τους για να έχουν ένα θέαμα σαν το μαρτύριο του πυρός κατά την Ιερά εξέταση (μ’ αυτόν τον τρόπο είχαν πεθάνει πολλοί εβραίοι κι έτσι έπαιρναν την εκδίκησή τους).
Επινοούσαν απίστευτα μαρτύρια. Έβαζαν τη μητέρα κάτω από το δένδρο στο οποίο έκαιγαν το δεμένο της παιδί, έπειτα άναβαν φωτιά στα ρούχα της λέγοντάς της : «Άντε, αγία μάρτυρα, πήγαινε να βρεις το παιδί σου κοντά στον Ιησού σας».
Είναι ανώφελο να απαριθμήσουμε όλα τα βασανιστήρια, ας πούμε μόνο ότι αν όλα τα θύματα είχαν μετρηθεί, το χριστιανικό μαρτυρολόγιο θα είχε εκατομμύρια ονόματα.
Αυτά τα αποτρόπαια θεάματα στόχευαν να κλονίσουν την πίστη των ετοιμοθάνατων τη στιγμή που θα πήγαιναν στην αιωνιότητα.
Στον Παλαιόπυργο, μια μεγάλη λίμνη, που από τότε ονομάζεται η μαύρη λίμνη, προσφέρει στα θύματα τον τρόπο να γλυτώσουν από την ατίμωση και το μαρτύριο. Άντρες και γυναίκες σπεύδουν κατά εκατοντάδες, ένας τέτοιος θάνατος τους φαίνεται ευεργετικός. Τρείς γυναίκες «γλυτώνουν» : οι γυναίκες των αρχηγών Καρατάσου, Λογοθέτη και Γάτσου, τις έστειλαν στο βεζύρη της Θεσσαλονίκης, ο οποίος τις κάρφωσε ζωντανές στην πόρτα του χαρεμιού, ο θάνατός τους ήταν αργός και βασανιστικός. Οι Τουρκάλες τιςς έβαζαν στα πρόσωπα δάδες αναμμένες, τις τσιμπούσαν με καρφίτσες και τις πετούσαν σκουπίδια στο πρόσωπο, τα παιδιά τις πρόσβαλαν, οι ευνούχοι τις μαστίγωναν, ο βεζύρης ερχόταν κι αυτός για να τις βρίσει. Τελικά, ήρθε ο θάνατος και τις πέταξαν τα σώματα στη θάλασσα.
Ο Αμπντούλ – Αμπού πασά έκαψε πολλά χωριά της επαρχίας και σκότωσε τους κατοίκους. Έπειτα, ετοίμασε για τον εαυτό του μια διασκέδαση που ήταν ταυτόχρονα και μια ανταμοιβή του σουλτάνου Μαχμούτ.
Συγκέντρωσε 1500 έλληνες κρατούμενους, και έχοντάς τους δεμένους τους οδήγησε σε ένα μεγάλο χώρο που βρίσκεται στην πόλη και ονομάζεται Κιόσκι. Καθισμένος στη σκιά των πλατανιών, καπνίζοντας ήσυχα την πίπα του, έβαλε να τους αποκεφαλίσουν και αυτό έγινε με την παρουσία 5.000 στρατιωτών της μεγαλειότητάς του. Το αίμα έβαψε το χώμα σε τέτοιο σημείο ώστε μετά από πέντε χρόνια, σύμφωνα με τα λεγόμενα των κατοίκων, το χορτάρι δεν είχε ακόμη φυτρώσει σε αυτό το σημείο.
Τα σώματα των θυμάτων εγκαταλείφθηκαν στα πουλιά αλλά τα κεφάλια, προσεχτικά διατηρημένα και ταριχευμένα, στάλθηκαν στη μεγαλειότητά του στον σουλτάνο, ως τεκμήριο, και ως τρανή απόδειξη της νίκης από τον δοξασμένο του στρατό.
Ο πασάς ανταμείφθηκε ανάλογα και η περιοχή επέστρεψε στην ηρεμία.
Οι Τούρκοι είχαν θριαμβεύσει, οι εβραίοι είχαν εκδικηθεί πάνω στους έλληνες για την κατάκτηση της Ιερουσαλήμ.
Η Ευρώπη συγκινήθηκε, τα Φράγκο-Ρωμαϊκά έθνη κατάλαβαν ότι είχαν χρεωθεί και ότι είχαν ξεχρεώσει μόνο ένα μέρος. Οι έλληνες έκαναν υπομονή, η προθεσμία πλησιάζει, μετά την Ιταλία, θα έρθει η σειρά τους!
Από τη Νάουσα στα Βοδινά. Στις 4 το πρωί πήραμε το δρόμο για τα Βοδινά. Διασχίζουμε ολόκληρη την πόλη και την αγορά, προχωράμε για λίγη ώρα μέσα από κήπους και την εξοχή, στρίβουμε βόρεια και κατεβαίνουμε προς την πεδιάδα.
Περπατάμε στους πρόποδες του βουνού Καρα-Τάς προς ανατολικά, διασχίζουμε 3 ποταμάκια (ρυάκια), διασχίζουμε μια περιοχή δασώδη με ανώμαλο έδαφος για να φτάσουμε στο χωριουδάκι Σαρμαρίνοβον, που έχει 50 ελληνικά σπίτια και βρίσκεται σε απόσταση μιάμιση ώρας από τη Νάουσα.
Ο δρόμος έχει βαλτώδες έδαφος, διασχίζει ένα δάσος με πλατάνια που ποτίζει ένα ποταμάκι φαρδί και πλατύ 1.50μ. Αφήνει δεξιά και αριστερά τα χωριουδάκια Μαρίνοβον, Άγιος Γεώργιος, Πρανανι κλπ. Ακολουθεί τις νότιες πλαγιές του Καρα-Τάς, και τέσσερες ώρες μετά από τη Νάουσα, φτάνει σε μια μικρή κοιλάδα πλάτους από 5 έως 600 μέτρα που ποτίζεται από ένα ποταμάκι το οποίο κυλά από βόρεια προς νότια και φτάνει στο οροπέδιο όπου βρίσκεται η πόλη Βοδινά.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου